Komunikat Rady Artystycznej Źródlisk

Bez przeszłości-
nie może być przyszłości

Źródliska 2014
komunikat końcowy Komisji Artystycznej

Komisja Artystyczna w składzie:
– prof. dr hab. Ihor Maciejewski z Sankt Petersburga – etnomuzykolog, etnolog, kompozytor; Instytut Historii Sztuki Rosyjskiej Akademii Nauk Przyrodniczych;
– prof. dr hab. Galina Tawłaj–Maciejewska – etnolog, etnomuzykolog; prezes Komisji Folklorystycznej Związku Kompozytorów Białorusi;
– prof. dr hab. Dariusz Kubinowski – etnochoreolog z Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, od ponad 20 lat badający m. in. tradycje taneczne regionu Suwalszczyzna;
– dr hab. Gustaw Juzala z Krakowa – etnomuzykolog i etnolog; Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Krakowie;
– dr Tomasz Nowak z Warszawy – etnomuzykolog i choreolog, adiunkt w Zakładzie Etnomuzykologii Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego;

z satysfakcją obejrzała i wysłuchała w dniach 7 i 8 sierpnia 2014 roku szereg obrzędowych plenerowych prezentacji zespołów reprezentujących tradycyjne kręgi kulturowe Europy Środkowo –Wschodniej:

– Zespół folklorystyczny „Liktužė” z Kowna (Litwa) – prezentujący obrzędowość świętojańsko- kupalną z zachodniej Litwy, kierowany przez Juratė Svidinskienė.
Zespół do udziału w festiwalu rekomendowała dr hab. Dalia Urbanavičienė (etnomuzykolog i etnochoreolog) z Katedry Etnomuzykologii Litewskiej Akademii Muzycznej w Wilnie.

– Zespół obrzędowy „Grodi” z Rygi (Łotwa), kierowany przez Andrisa Kapustsa, prezentujący podczas „Źródlisk” dwa programy: żniwny oraz świętojańsko-kupalny.
Zespół do udziału w „Źródliskach” rekomendował prof. dr Valdis Muktupavels z Katedry Folklorystyki i Etnologii Uniwersytetu Łotewskiego w Rydze.

– Zespół obrzędowy „Artava” z miasteczka Ogre również prezentował dwa programy: żniwny oraz świętojańsko-kupalny.
Zespół do udziału w „Źródliskach” rekomendował prof. dr Valdis Muktupavels z Katedry Folklorystyki i Etnologii Uniwersytetu Łotewskiego w Rydze.

– Z Rosji przyjechał zespół „OYME”, rekonstruujący i prezentujący własną ugrofińską kulturę narodową Mordwińców (mordowską), zamieszkujących europejską części Rosji. Zespół „OYME” także prezentował dwa programy: świętojańsko-kupalny oraz żniwny. Lider zespołu: dr Larysa Zybkina – etnomuzykolog i kompozytor.
Zespół rekomendował prof. dr hab. Ihor Władimirowicz Macijewski z Sankt Petersburga.

Polskę reprezentowały trzy grupy folklorystyczne:
– Występujące wspólnie zespoły z powiatu Bielsk Podlaski: „Żemerwa” z Bielska Podlaskiego, „Pudlaszanki” (z gminy Narew), oraz „Malinki” z Malinnik (z gminy Orla) z południowej Białostocczyzny, z kulturowego pogranicza polsko-białorusko-ukraińskiego. Zespoły te od lat specjalizują się w rekonstrukcjach obrzędowości dorocznej, w tym tradycji żniwnych. Grupa tych zespołów kierowana była przez lidera zespołu „Żemerwa”, Doroteusza Fionika.

– Zespół „Pogranicze” z gminy Szypliszki, powiat suwalski, zaprezentował tradycje żniwne. Kierownikiem zespołu jest Józef Murawski.

– Litewski zespół folklorystyczny „Gimtine” z Puńska, powiat Sejny, kierowany przez Angelė Babkauskienė. Zespół działa pod merytoryczną opieką Stowarzyszenie Litewskiej Kultury Etnicznej w Puńsku.

Komisja Artystyczna stwierdziła, że zespoły dokonały starań, by ze swego tradycyjnego repertuaru zaprezentować podczas „Źródlisk” odtwarzane w plenerze tradycje początku lata oraz żniw, właściwe dla własnego kręgu kulturowego. Z tego też powodu festiwal „Źródliska 2014”, będący trudniejszym programowo od innych festiwali obrzędowych – przyniósł samym zespołom oraz animatorom tradycji z Polski – większe niż zazwyczaj pożytki kulturowe, które są niezbędne dla spoistości własnej tożsamości kulturowej. Szerokie spektrum prezentowanych w bardzo adekwatnie dobranych plenerach spektakli – rekonstrukcji tradycji ugrofińskich, bałtyjskich oraz słowiańskich (środkowo- i wschodnioeuropejskich) – ukazały odbiorcom różnorodność kulturową i tematyczną wiejskiego świata przeszłych pokoleń.
Istotne w tym zakresie było również seminarium popularnonaukowe (adresowane do instruktorów, pedagogów i miłośników tradycyjnej kultury oraz członków zespołów uczestniczących), ukazujące metody odtwarzania, prezentacji i przygotowania kadr podejmujących się niełatwego zadania rekonstrukcji dawnych, niestylizowanych tradycji obrzędowości dorocznej.
Komisja Artystyczna z wielkim zadowoleniem przyjęła festiwalową, dalekosiężną koncepcję odtwarzania tradycji obrzędowo –tanecznych ze środkowo–wschodniej Europy, potwierdzając, że formuła biennale kolejnych festiwali umożliwia wiarygodne przygotowanie następnych, tym razem rodzinnych tradycji kulturowych, a w szczególności odtwarzania niemal zapomnianych obrzędowo-tanecznych, rytualnych elementów weselnych, ongiś obecnych w tradycjach społeczności wiejskich tej części Europy.

Komisja ze szczególną satysfakcją podkreśliła, że w Polsce i krajach ościennych trudno znaleźć podobny festiwal, którego regulamin zachęca uczestniczące zespoły do autorskich, naukowo sprawdzalnych rekonstrukcji lokalnych tradycji dorocznych, prezentowanych w przestrzeniach pozascenicznych – plenerowych.
Członkowie Komisji są przeświadczeni, że w odtwarzaniu letnich tradycji obrzędowo –tanecznych środkowo– i wschodnioeuropejskich, ciekawym dopełnieniem tegorocznie reprezentowanych kręgów kulturowego były także zespoły wywodzące się z małych narodów i mniejszości etnokulturowych Europy Wschodniej, niejednokrotnie zagrożonych asymilacją kulturową ze strony kultur dominujących.

Członkowie Komisji są przekonani, że kolejne „Źródliska 2016” (poświęcone obrzędowym tradycyjnym tańcom weselnym) przyniosą wielorakie korzyści:
– publiczności suwalskiej;
– zespołom reprezentującym narody i narodowości tej części Europy;
– studentom z kierunków folklorystycznych z tychże krajów, którzy winni uczestniczyć w kolejnych edycjach festiwalu.
Członkowie Komisji wyrażają gotowość swego udziału w konferencji programowej wyprzedzającej o rok realizację Źródlisk 2016.

Komisja pragnie serdecznie podziękować patronom festiwalu –Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz instytucjom współorganizującym festiwal, sponsorom i patronom medialnym, a nade wszystko organizatorowi festiwalu – Suwalskiemu Ośrodkowi Kultury – oraz instytucjom współrealizującym: Zespołowi Szkół Rolniczych w Dowspudzie, Stowarzyszeniu Litewskiej Kultury Etnicznej w Puńsku oraz Starostwu Suwalskiemu.
Osobne podziękowania należą się konferansjerkom festiwalu, paniom Annie Adamowicz i Anastazji Sidor, których kompetencje kulturowe i językowe przybliżyły festiwalowym uczestnikom i odbiorcom wartościowe, choć niełatwe prezentacje plenerowe.
Równe podziękowania należą się ekipie filmowej pana Bogusława Wasilewskiego z Suwałk, rejestrującej wszystkie prezentacje plenerowe (zarówno żniwne, jak i świętojańsko-kupalne). Członkowie Komisji wyrażają przekonanie, że wykonana w trakcie festiwalu dokumentacja filmowa, opatrzona w najbliższych miesiącach popularnonaukowymi komentarzami członków Komisji, trwale przybliży w najbliższych latach zróżnicowanym kręgom odbiorców w Polsce i sąsiednich krajach te tradycje, które świadczą o lokalnej tożsamości kulturowej w wielokulturowej Europie.

/-/ podpisy ekspertów

Dowspuda, 9 sierpnia 2014r (w roku Oskara Kolberga).